Od czego zależy kolor złota?

Będąc najcenniejszym wśród wszystkich metali szlachetnych, złoto od tysiącleci rozpala wyobraźnię i jest najbardziej pożądanym surowcem do tworzenia biżuterii. Na tle innych metali wyróżnia się wyjątkową kowalnością, trwałością i ciężarem, a wykonywane z niego wyroby jubilerskie zachwycają naturalnym połyskiem. Choć w czystej postaci jest żółte, w sklepach jubilerskich znajdziemy biżuterię również w kolorze białym i różowym.

(Al)chemia złota

Złoto jest jednym z najrzadszych w i tak nielicznej grupie metali szlachetnych, czyli odpornych chemicznie, niepodatnych na działanie kwasów, korozję pod wpływem wody ani gorącej pary. Właśnie dlatego sztuka złotnictwa sięga co najmniej IV wieku przed naszą erą. Już w czasach starożytnych w Egipcie działały kopalnie złota, w których szlachetny surowiec wydobywano w ilości ok. 1 tony na rok. Ponieważ pozyskiwanie tego surowca było (i do dziś jest) bardzo trudne, na początku naszej ery rozpoczęły się poszukiwania tzw. kamienia filozoficznego, czyli tajemniczej substancji, która umożliwiłaby przemianę ołowiu w złoto. Wielu alchemików poświęciło całe życie na wynalezienie tego magicznego eliksiru.

Starożytnym alchemikom oczywiście nie udało się odnaleźć kamienia filozoficznego, jednak dzięki dostępnej nam współcześnie wiedzy z zakresu chemii wiemy, że złoto da się wypreparować w laboratorium. Niestety, koszt produkcji sztucznego złota znacznie przekracza wartość uzyskanego w ten sposób kruszcu. Dlatego w oznaczonej próbą złotej biżuterii zawsze znajduje się prawdziwy surowiec pozyskany w sposób naturalny. Czyste, 24-karatowe złoto zawsze jest żółte, jednak nie znajdziemy go w pierścionkach, łańcuszkach czy bransoletkach z prostej przyczyny – takie złoto jest zbyt miękkie. W złotnictwie wykorzystuje się stopy złota z innymi metalami. To właśnie rodzaj i proporcje domieszek (ligury) w stopie decydują o kolorze złota. Czy to oznacza, że złoto najwyższej próby zawsze będzie żółte? Niekoniecznie.

Próba i kolor złotej biżuterii

Zawartość złota w stopie metali oznacza się za pomocą cech probierczych. Wyróżnia się 7 prób złota, jednak w jubilerstwie najczęściej stosuje się złoto trzech prób, oznaczanych też karatami:

• próba .750 – 18 K – o 75% zawartości złota;
• próba .585 – 14 K – o 58,5 % zawartości złota;
• próba .333 – 8 K – o 33,3% zawartości złota.

Domieszki innych metali w stopie złota służą przede wszystkim poprawie właściwości fizycznych kruszcu, a konkretnie zwiększają jego twardość. Dzięki nim złota biżuteria nie ulega odkształceniom. Jednocześnie rodzaj użytej domieszki wpływa na barwę złota. Właśnie dlatego oprócz klasycznych wyrobów w kolorze żółtym możemy znaleźć np. kolczyki z różowego złota czy pierścionki wykonane z dwóch różnych jego rodzajów, najczęściej z połączenia złota żółtego i białego – wyjaśnia nasz rozmówca ze sklepu internetowego l-gold.pl.

Warto podkreślić, że kolor złota nie jest związany wyłącznie z próbą. To rodzaj ligury decyduje o odcieniu stopu. Nic więc nie stoi na przeszkodzie, by złoto niższej próby, a więc o proporcjonalnie niskiej zawartości czystego kruszcu miało kolor żółty. Do uzyskania takiego koloru trzeba posłużyć się dodatkiem brązu, srebra i miedzi. Białe złoto najczęściej uzyskuje się przez dodanie do stopu palladu. Dawniej w tym celu używano niklu, który niestety może mieć właściwości uczulające. Złoto różowe otrzymuje się dzięki domieszce miedzi i srebra.